Morihei Ueshiba (1883 – 1969)

Na fotografii obok figuruje podpis: „Ueshiba Morihei”.

Morihei Ueshiba urodził się 14 grudnia 1883 roku w mieście Tanabe.
Jako dziecko był raczej słaby i chorowity, ale dzięki ciągłemu przebywaniu na świeżym powietrzu – pływaniu i łowieniu ryb w zatoce wiosną i latem, wspinaczce górskiej jesienią i zimą oraz ćwiczeniu sumo wyrósł na silnego nastolatka.

Morihei wstawał o czwartej rano, by towarzyszyć swojej matce w jej codziennych praktykach religijnych związanych z kultem lokalnych bóstw. W młodości wiele czasu poświęcił na pielgrzymki do górskich ołtarzy oraz świątyń i na misogi, rytualne oczyszczenie praktykowane przez wyznawców sinto, polegające na obmywaniu się w wodospadzie i oceanie.
Morihei został wysłany do przyświątynnej szkoły , by uczyć się konfucjańskich prawd, ale on sam zdecydowanie wolał uczestniczyć w obrzędach buddyzmu shingon. Cenił sobie również popularną naukę i pochłaniał setki książek dotyczących matematyki, chemii i fizyki. Uwielbiał się uczyć, ale nie znosił uwięzienia w sali lekcyjnej.

W 1901 roku w wieku osiemnastu lat wyruszył szukać szczęścia w stolicy – Tokio. Dobrze sobie radził, założywszy i doprowadziwszy do rozkwitu biznes papierniczy, ale miejskie życie mu nie służyło.
Podczas pobytu w Tokio przeszedł swoje pierwsze szkoleniew zakresie bujutsu, tradycyjnych japońskich sztuk walki, a także odbył kilka medytacji zen w świątyni w Kamakura.
W październiku 1902 roku ożenił się z Hatsu Itogawą. W 1903 dołączył do pułku stacjonującego w Wakayama. Zanosiło się na wojnę miedzy Japonią a Rosją i regularne wydawały się nieuniknione. Wyjątkowo ambitny i pragnący zadośćuczynienia za niepowodzenia związane ze skromną posturą – Morihei miał jedynie 156 cm wzrostu – stał się niezwykle bojowo nastawionym żołnierzem. W 1905 został wysłany na front mandżurski. Trzymano go z dala od głównych pól bitewnych, ponieważ był jedynym synem swoich rodziców.
„Podobało mi się bycie w armii, gdy byłem młodzieńcem, ale nawet wtedy wewnętrznie czułem, że wojna nigdy nie rozwiązuje żadnych problemów. Zawsze niesie ze sobą śmierć i zniszczenie i dlatego nie może być czymś dobrym”.
Został zwolniony z armii w 1906 roku i powrócił do Tanabe, by zająć się gospodarstwem i połowami ryb. Ćwiczył się w japońskich sztukach walki – jego ojciec zbudował mu nawet dojo i zaangażował prywatnego nauczyciela judo. Morihei uczył się także innych sztuk walki i w 1908 roku otrzymał certyfikat yagyu ryu jujutsu.

W 1909 roku trafił pod opiekuńcze skrzydła Kumagusu Minakaty (1867 – 1941), który po wieloletnim pobycie za granicą osiadł w Tanabe. Następnie był uczniem Sokaku Takedy (1859 – 1943) a później Onisaburo Deguchim (1871 – 1947).
W 1927 roku przeprowadził się do Tokio i w 1931 roku otworzył na stałe dojo..

Morihei nie lubił uczyć technik wojennych członków wojskowych i policyjnych akademii i był przerażony, gdy metody, których nauczał, pojawiły się w wojskowych podręcznikach walki wręcz baz jego zezwolenia i bez odniesień do aiki, czyli do formy odpierania ataku bez użycia siły fizycznej.
„Zabijanie zawsze jest grzechem. Staraj się dać swojemu przeciwnikowi szansę zawarcia pokoju.”

Morihei cieszył się znajomościami w wielu kręgach, więc stale w jego dojo w Tokio pojawiali się rozmaici goście – członkowie rodziny królewskiej, politycy, przywódcy religijni, ludzie interesu, adepci sztuk walki, sportowcy, naukowcy, gwiazdy filmowe. Chociaż w stosunku do swoich gości Morihei był bardzo ujmujący i towarzyski, to wobec swoich uczniów zachowywał się niezwykle surowo.
Jeden z jego uczniów opisał go następująco: „Wielki Mistrz jest jak góra Fudzi. Majestatyczna i piękna z oddali, a stroma i trudna do zdobycia, gdy się do niej zbliżasz.”
Morihei aż po kres swych dni trenował, podróżował i intensywnie nauczał. Mówił: „Nie potrzeba mi dojo, by praktykować Aikido. Nie nauczam po to, by zyskać sławę, pozycję czy pieniądze. Mogę nauczać pod drzewem albo na szczycie skały.”

W 1967 roku rozchorował się i w końcu zdiagnozowano u niego nieuleczalny nowotwór; bardzo osłabł, ale nie stracił sił do końca. „Gdy ćwiczę Aikido, starość i choroba znikają bez śladu !” – wyjaśniał.
Morihei zmarł o świcie 26 kwietnia 1969 roku w swoim domu w Tokio w wieku osiemdziesięciu sześciu lat.

Ostatnie świadectwo Moriheia, czyli pięć zasad Aikido:


1. Aikido to Wielka Ścieżka, która przenika cały wszechświat i jego domeny. Obejmuje wszystkie rzeczy i przyczynia się do ich harmonii.
2. Aikido działa zgodnie z prawdą, której źródłem są niebo i ziemia. Powinno to być podstawą wszelkiej aktywności.
3. Aikido to zasada jednocząca niebo, ziemię i ludzkość.
4. Aikido pozwala każdej jednostce podążać taką ścieżką, która jest dla niej najwłaściwsza, dzięki czemu każda ludzka istota zyskuje możliwość osiągnięcia harmonii z wszechświatem.
5. Aikido to Droga najwyższej, nieograniczonej, doskonałej i niewyczerpanej Miłości, która wiąże i podtrzymuje wszechświat.

Kalendarium życia Morihei Ueshiba – założyciela Aikido

1883 – Narodziny Morihei Ueshiba 14 grudnia w Tanabe, prowincja Kii (Kishu) (prefektura Wakayama), Japonia.
1900 – Rozpoczyna pracę księgowego w miejscowym urzędzie podatkowym.
1901 – We wrześniu przenosi się do Tokyo i odbywa praktykę u kupca Koshiro Inoue.
– Zaczyna prowadzić sklep z artykułami papierniczymi.
– Studiuje Tenshin Shinyo-ryu (Tenjin Shin’yo-ryu) Jujutsu pod kierunkiem Tokusaburo Tozawa w Tokyo.
– Krótkotrwałe studia szkoły miecza Shinkage-ryu.
1902 – Zapada na beri-beri z powodu kiepskiej diety i ciężkiej pracy.
1903 – Poślubia Hatsu Itogawa w Tanabe. Pod koniec grudnia wstępuje do 61 Pułku piechoty Wakayama.
1904 – Początek wojny rosyjsko-japońskiej.
1905 – Wyjazd pułku na front mandżurski.
1906 – Zwolniony z armii. Powraca do Tanabe.
1908 – Odbiera licencję instruktora Yagyu-ryu Jujutsu (prawdopodobnie Goto-ha Yagyu Shingan-ryu) od Masanosuke Tsuboi (lub Masakatsu Nakai).
1909 – Założona zostaje główna kwatera Kodokan Judo.
1910 – Udaje się na Hokkaido by ocenić postęp projektu rozwoju ziem finansowanego przez rząd. Wkrótce wraca do Tanabe.
1911 – Możliwe krótkotrwałe studia judo u Kiyoichi Takagi w Tanabe.
– Rodzi się pierwsze dziecko, córka Matsuko.
1912 – Stoi na czele grupy kolonistów z prowincji Kii (Kishu), którzy osiedlają się w Aza-Shirataki, w wiosce Kamiwakibetsu (Kamiyubetsu) w Mombetsu na Hokkaido.
1915 – W lutym spotyka Sokaku Takeda (Daito-ryu Jujutsu) w Hisada Inn w Engaru – przedstawiony przez Kentaro Yoshida.
– Kończy pierwsze 10-dniowe seminarium Daito-ryu (5 marca).
1916 – Zaangażowany w intensywne studia Daito-ryu Aikijujutsu.
1917 – W lipcu rodzi się pierwszy syn, Takemori.
1918 – Od czerwca 1918 do kwietnia 1919 zasiada w radzie miejskiej Kamiwakibetsu (Kamiyubetsu).
1919 – W grudniu opuszcza Hokkaido z powodu choroby ojca. Przekazuje ziemię i gospodarstwo swojemu nauczycielowi, Sokaku Takeda.
1920 – Spotyka Onisaburo Deguchi z sekty Omoto w Ayabe, prefektura Kyoto.
– Ojciec, Yoroku, umiera w styczniu. O’sensei przybywa do domu w Tanabe wkrótce po śmierci Yoroku.
– Przenosi się z rodziną do Ayabe, siedziby Omoto, w prefekturze Kyoto.
– Buduje dojo Ueshiba Juku obok domu.
– Narodziny drugiego syna, Kuniharu, w kwietniu.
– Najstarszy syn, Takemori umiera w sierpniu.
– Drugi syn, Kuniharu umiera we wrześniu.
1921 – W czerwcu rodzi się trzeci syn, Kisshomaru (imię nadane przy urodzeniu? Koetsu).
– Pierwszy incydent Omoto-kyo.
1922 – Matka, Yuki umiera.
– Sokaku Takeda odwiedza Ayabe ze swoją rodziną by nauczać i zostaje od ok. 28 kwietnia do 15 września.
– Odbiera od Takedy „kyoju dairi” – dyplom kwalifikujący go jako instruktora Daito-ryu (wrzesień).
1924 – Jedzie do Mongolii z Onisaburo Deguchi w celu założenia utopijnej wspólnoty (luty – czerwiec).
– Grupa kierowana przez Deguchi’ego włącznie z Ueshibą zostaje pojmana i uwięziona przez wojsko chińskie za spiskowanie w celu obalenia istniejącego rządu. Po krótkim internowaniu uwolniona dzięki interwencji japońskiego konsulatu. O włos uniknąwszy śmierci wraca do Japonii.
1925 – W Tokio, w domu Isamu Takeshita daje specjalny pokaz dla dawnego premiera Gombei Yamamoto oraz wysokich rangą oficerów wojskowych i dostojników.
– Pierwsza wizja
1926 – Kenji Tomiki rozpoczyna treningi.
1927 – We wrześniu z całą rodziną przenosi się do Tokio. Zakłada prowizoryczne dojo w sali bilardowej rezydencji księcia Shimazu w Shiba, Shirogane w Sarumachi.
1928 – Przeprowadza się do Shiba, Tsunamachi, miejsca tymczasowego dojo.
1929 – Przenosi się z rodziną do Shiba, Kuruma-machi i otwiera tymczasowe dojo.
1930 – Przenosi się do Shimo-ochiai w Mejiro.
– Założyciel Judo Jigoro Kano obserwuje pokaz Ueshiba w Mejiro dojo i wysyła kilku studentów z Kodokanu, łącznie z Minoru Mochizuki, na nauki.
1931 – Poświęcenie Kobukan dojo (sali dawnych sztuk walki) w Ushigome w tokijskiej dzielnicy Wakamatsu-cho.
– W Kobukan dojo Sokaku Takeda prowadzi seminarium od 20 marca do 7 kwietnia.
– Nazwisko Ueshiba pojawia się rejestrze Takedy.
– Rinjiro Shirata wstępuje do Kobukan.
1932 – Założone zostaje Dai Nihon Budo Sen’yo Kai (Towarzystwo Wspierania Sztuk Walki) z Ueshiba jako pierwszym dyrektorem.
– Gozo Shioda wstępuje do Kobukan.
1933 – Wydany zostaje podręcznik „Budo Renshu” rozprowadzany w prywatnym obiegu.
1935 – Wyprodukowany przez Asahi Newspaper Company w Osace film dokumentalny o aikido „Budo” z Takuma Hisa. Jest to jedyny znany przedwojenny film Morihei Ueshiba.
– Drugi incydent Omoto-kyo.
1937 – Nazwisko Ueshiba ukazuje się z Zenzaburo Akazawa w rejestrach szkoły Kashima Shinto-ryu.
1938 – Wydany zostaje podręcznik „Budo”, zawierający fotografie technik Ueshiby.
1939 – Zaproszony by nauczać w Mandżurii.
– Koichi Tohei wstępuje do Kobukan.
1940 – Opiekuje się pokazami sztuk walki w Mandżurii podczas obchodów 2600 lecia Japonii.
– Druga wizja
– Kenji Tomiki odbiera pierwszy 8 dan nadany przez Ueshiba.
– Kisaburo Osawa wstępuje do Kobukan.
1941 – Daje pokaz zorganizowany przez admirała Isamu Takeshita w Saineikan dojo na terenie pałacu przed członkami rodziny cesarskiej.
– Naucza w akademii policyjnej.
– Zaproszony do Mandżurii by uczył podczas Uniwersyteckiego Tygodnia Sztuk Walki.
– Zostaje doradcą sztuk walki na uniwersytetach Shimbuden i Kenkoku w Mandżurii.
1942 – Nazwa „Aikido” staje się oficjalna i zostaje zarejestrowana przez Ministerstwo Oświaty.
– Zaproszony do Mandżurii jako reprezentant ( by reprezentować) japońskich sztuk walki do opieki nad Mandżursko-Japońskimi pokazami sztuk walki podczas obchodów 10 rocznicy niepodległości Mandżurii (sierpień).
– Przenosi się na swoją farmę do Iwama, prefektura Ibaragi.
– Kisshomaru Ueshiba zostaje prezesem Fundacji Kobukai.
– Trzecia wizja
1943 – Pierwsza Świątynia Aiki (Aiki Jinja) zbudowana w Iwama.
1945 – Fundacja Kobukai wstrzymuje działalność z powodu zakazu uprawiania sztuk walki.
– Iwama dojo ukończone.
1946 – Hirokazu Kobayashi wstępuje do Tokio Dojo.
– Morihiro Saito wstępuje do Iwama Dojo.
1947 – Sadateru Arikawa wstępuje do Aikikai Hombu.
– Hiroshi Tada wstępuje Aikikai Hombu.
1948 – Angażuje się w prowadzenie gospopdarstwa, intensywne treningi i medytację w Iwama.
– Założona zostaje Fundacja Aikikai (jako kontynuacja Kobukai).
– Aikikai Hombu Dojo przeniesione do Iwama, otworzono biuro w Tokio.
– Kisshomaru zostaje prezesem Aikikai dojo.
1949 – Zniesiono zakaz uprawiania sztuk walki.
– Wznawia regularną praktykę w dojo w Tokio.
1951 – Minoru Mochizuki wyjeżdża do Francji by uczyć judo i aikido.
1952 – Koichi Tohei promowany na 8 dan przez Ueshiba.
1953 – Koichi Tohei wyjeżdża na roczny pobyt na Hawaje.
1954 – Yoshinkan Aikido Dojo otwarte w Tsukudo Hachiman.
1955 – Aikikai Hombu (głóna kwatera) przeniesione z powrotem z Iwama do Tokio.
– Na kilka tygodni jedzie do Osaki by nauczać w dojo Bansen’a Tanaki.
– Pierwszy oficjalny publiczny pokaz O’Sensei na dachu tokijskiego domu towarowego (wrzesień).
1956 – Kilku zagranicznych dygnitarzy uczestniczy w pokazie danym przez założyciela w Aikikai Hombu, zaaranżowanym przez Andre Nocquet.
1958 – W amerykańskiej telewizji wyemitowany zostaje dokument „Rendez-vous with Adventure”.
– Kenji Tomiki zakłada w kwietniu Klub Aikido Uniwersytetu Waseda.
1960 – Odbiera od japońskiego rządu Medal Honoru z Purpurową Wstążką.
1961 – Zaproszony na Hawaje na otwarcie Aikikai dojo w Honolulu (luty).
– Telewizja pokazuje dokument wyprodukowany przez NHK.
– Zostaje założona Ogólnojapońska Studencka Federacja Aikido z M. Ueshiba jako prezesem.
1963 – Pierwsze Ogólnojapońskie Pokazy Aikido w Hibiya Kokaido (październik).
1964 – Odbiera Order Wschodzącego Słońca 4-tej klasy jako założyciel aikido.
– Hirokazu Kobayashi otrzymuje 8 dan.
1968 – Poświęcony zostaje nowy budynek Hombu Dojo.
1969 – Daje ostatni pokaz 15 stycznia podczas obchodów Kagami Biraki.
– Umiera na raka wątroby 26 kwietnia w wieku 86 lat.
– Popioły pogrzebane w Kozanji, Tanabe.
– Włosy przechowywane w Iwama, Kumano Dojo, Ayabe i Hombu Dojo.
– Zostaje honorowym obywatelem Tanabe i Iwama.
– Żona Hatsu umiera w czerwcu.

Scroll to Top